یکی از روش های چاپ پرچم استفاده از چاپ باتیک روی پرچم است. استفاده از چاپ باتیک روی پرچم جنبه بین المللی دارد. با توجه به این که ممکن است بیشتر افراد در مورد چاپ باتیک اطلاعات کافی در دست نداشته باشند در این مقاله بر آن شدیم تا به معرفی چاپ باتیک و مزایای آن صحبت کنیم. در ادامه با بارنگ همراه باشید.
چاپ باتیک چیست؟
باتیک به معنای مقاوم است. چاپ باتیک یکی از روش های چاپ روی پارچه بوده و از هنرهای زیبای صنایع دستی به شمار می آید. در ایران چاپ باتیک را با نام چاپ کلاقه ای نیز می شناسند. قطب اصلی استفاده از چاپ باتیک در ایران مناطق آذربایجان هستند. استفاده از چاپ باتیک به هنر پیشینیان برمی گردد و به عنوان هنری سنتی کاربردهای فراوانی دارد. از چاپ باتیک برای چاپ نقوش روی انواع پرده ها، تابلوها، پرچم ها و لباس های محلی و هنری استفاده می شود. از ابزار ساده و کاربردی در چاپ باتیک می توان به تیان، قلمو، مهر و کارگاه چوبی اشاره داشت. مواد کاربردی در چاپ باتیک موم یا واکس و رنگ و پارچه هستند. برای چاپ باتیک روی پارچه اغلب از رنگ های گیاهی و به ندرت از رنگ های شیمیایی استفاده می شود.
روش چاپ باتیک چگونه است؟
چاپ باتیک روی پارچه به وسیله دست انجام می شود. روش چاپ به این صورت است که ابتدا پارچه را مدت زمان معینی در آب داغ خیس می کنند تا آهار پارچه کاملاً از بین برود. سپس پارچه را در محلول ضعیفی از زاج سفید خیس می کنند تا پارچه قدرت رنگ پذیری بیشتری داشته باشد. پس از خشک شدن پارچه، آن را به وسیله اتو کاملاً باز و صاف می کنند تا پارچه هیچ چروکی نداشته باشد. در ادامه کار ماده مقاوم موم یا سقز و یا پارافین را در ظرفی مسی ذوب می کنند. ماده مقاوم تا پایان کار باید روی حرارتی ملایم به صورت ذوب شده باقی بماند. موم باید آنقدر داغ باشد تا به راحتی به تار و پود پارچه نفوذ کند. سپس پارچه را توسط کارگاه چوبی کاملاً صاف و محکم می کنند. روی پارچه طرح قسمت هایی را که نمی خواهند رنگ بگیرد را به وسیله مهر طراحی می کنند. پس از طراحی، با استفاده از قلمو موم را به پارچه نفوذ می دهند.
اگر موم به روی دیگر پارچه نفوذ کند شفافیت و مقاومت چاپ بیشتر خواهد شد. سپس پارچه را درون رنگ مورد نظر می گذارند تا پارچه در قسمت های غیر مومی رنگ بگیرد. موم و رنگ مکمل هم در اجرای چاپ هستند. در پایان پس از خشک شدن پارچه، آن را روی کاغذی پهن کرده و اتو می کشند. با حرارت اتو چربی موم از پارچه خارج شده و جذب کاغذ می شود. برای چربی زدایی کامل می توان پارچه را درون بنزین گذاشت. سپس پارچه را با آب و صابون شسته و در هوای آزاد، دور از تابش مستقیم خورشید خشک می کنند. هر تعداد رنگی که در چاپ پارچه استفاده می شود، باید به همان تعداد این مراحل تکرار شود. برای زیبایی و تمیزی کار بهتر است از رنگ های روشن شروع کرده و در انتها رنگ های تیره چاپ شوند.
مزایای چاپ باتیک
- در چاپ باتیک لازم است از پارچه های ظریف استفاده شود. از جمله پارچه های ظریف به پارچه ابریشم می توان اشاره کرد. پارچه های ابریشمی ظرافت و زیبایی کارهای زینتی و هنری را دوچندان جلوه می دهند.
- در چاپ باتیک روی پارچه از رنگ های طبیعی استفاده می شود. رنگ های طبیعی ارزش کار دستی را بالا می برد.
- چاپ باتیک نیاز به سرمایه بالایی ندارد و با ابتدایی ترین تجهیزات می توان انجام داد.
چاپ باتیک روی پرچم
چاپ باتیک با توجه به مقاومت بالایی که دارد در چاپ پرچم های اعلا و با ارزش کاربرد بیشتری دارد. چاپ باتیک روی پرچم به وسیله دست انجام می شود و از هیچ دستگاه صنعتی استفاده نمی شود، به این دلیل چاپ باتیک روی پرچم نیاز به زمان بیشتری دارد. از این رو چاپ باتیک در تولید پرچم با تیراژ خیلی بالا کاربرد زیادی ندارد.
آیا چاپ باتیک را میتوان روی تمام پرچمها انجام داد؟
خیر. روش چاپ باتیک از جمله روش های فانتزی است که عموماً روی پارچه هایی مانند ابریشم انجام می شود. به عنوان مثال از آن جایی که چاپ پرچم مات در دسته چاپ پرچمهای فانتزی قرار نمیگیرد معمولاً به صورت باتیک انجام نمیشود.